Wat is verlatingsangst?
Ten eerste wat is verlatingsangst? Deze ligt een klein beetje voor de hand, maar het is de angst om verlaten te worden, wat zich heel vaak uit in de angst dat je niet zeker weet of het nog goed zit tussen jullie en dat je partner nog happy is met jou.
Daar uit het zich vooral in. En ik wil meteen even zeggen dat deze blog niet bedoeld is om te diagnosticeren. Ik geloof heel erg dat er een glijdende schaal is, dus het kan heel goed zijn dat je heel veel in herkent maar niet per se verlatingsangst hebt, zoals dat wordt omschreven in de DSM van de psychologen. Dus deze blog is echt om hopelijk wat helderheid te scheppen in het verwarrende verlatingsangst en wat het precies is. Dus wat zijn nou tekenen van verlatingsangst in relaties?
6 kenmerken van verlatingsangst in relaties
1. Je voelt je goed als je voelt dat er tussen jullie een connectie is
Het belangrijkste kenmerk van verlatingsangst waardoor het ook echt heel anders is dan bindingsangst en de derde vorm waar we het later over gaan hebben, is dat je helemaal happy bent op het moment dat er een connectie is, dat je verbinding voelt, dat die ander open is, dat je zeker weet dat die ander jou leuk vindt en dat het goed gaat en goed zit tussen jullie. Dan voel jij je top, dan ben je echt op je allerbest en eigenlijk wil je dat de hele tijd zo is. 100 procent van de tijd, deze verbinding en deze zekerheid dat het goed zit tussen jullie. Dat is een heel duidelijk teken.
2. Je kan van slag raken als je geen bevestiging hebt dat het goed zit
Een tweede teken van verlatingsangst is dus dat je van slag kunt zijn als je een tijdje niets hoort. Of als je het gevoel hebt dat de ander boos op je is of niet helemaal happy met je is. Want die verbinding is voor jou bevestiging. Dus weten dat die ander blij is met je, is voor jou bevestiging dat het goed zit en dat je dus kunt ontspannen en kunt genieten en zorgeloos van je leven, je leven kunt leven.
3. Constant bevestiging nodig hebben
Een derde kenmerk van verlatingsangst is dat je eigenlijk constant bevestiging nodig hebt.
- "Vind je me nog leuk genoeg?"
- "Zit het nog goed tussen ons?"
- "Weet je zeker, weet je zeker dat het goed zit tussen ons?"
- "Doe ik niet raar, doe ik niet gek, heb ik niet iets verkeerd gedaan? Heb ik niet verkeerd gezegd?"
- "Je lijkt een beetje kortaf. Weet je wel zeker dat het dat het ok is dat er niet iets is?"
Een constante bevestiging daarvan. En als iets ook maar een klein beetje soort van of lijkt, dan gaan bij jou een klein beetje de alarmbellen rinkelen. En dan wil je weer die bevestiging dat het goed zit dat die ander happy met je is.
4. Jaloezie
Een vierde teken van verlatingsangst is jaloezie. Jaloezie komt heel veel voor bij verlatingsangst omdat je gewoon heel bang bent dat de ander je gaat verlaten voor iemand anders. En dus is iedereen aan wie je partner ook maar een beetje aandacht besteedt, is een soort bedreiging voor jou, voor je angstbrein eigenlijk dat deel van jou dat je wil beschermen tegen bedreigingen, of die nou waar zijn of niet.
Dus daar is je angstbrein dan best wel veel mee bezig. En dan kan het dus zijn dat je het heel moeilijk vindt dat je partner überhaupt met andere mensen contact heeft, maar zeker met mensen van het andere geslacht of van het geslacht waar diegene, waar je partner opvat dus. Jaloezie is het vierde teken.
5. Je vraagt je vaak af of je alles goed doet
Het vijfde teken van verlatingsangst is je vraagt je best wel vaak af of je alles goed doet en dit kan heel duidelijk in je relatie zijn. Maar misschien herken je dit ook al in de rest van je leven, dat je best wel vaak je afvraagt of je het goed doet, of alles goed gaat of niet, je partner boos op je is of iemand anders boos op je is. Dus dat je best wel bewust bent, misschien wel hyper zelfbewust bent van wat je doet en hoe je overkomt.
En zeker op de momenten dat je partner een beetje uit verbinding gaat of niet heel happy lijkt, neem je dat meteen eigenlijk best wel persoonlijk op en ben je bang dat jij je iets niet goed hebt gedaan. Dan word je heel bewust van alles wat je zegt en alles wat je doet om maar te zorgen dat diegene niet nog verder weg bij je gaat. Dat is het vijfde teken.
6. Moeite met grenzen aangeven en behoeftes uiten
Het zesde teken van verlatingsangst is dat je misschien wel moeite hebt met grenzen aangeven en je behoefte uiten omdat je bang bent dat je dan te veel eist en je bent überhaupt al zo bang dat je verlaten wordt. Dus dan voelt het haast alsof je moeilijk bent of te veel, als je gewoon simpelweg je eigen behoefte aangeeft of je eigen grenzen aangeeft en zegt: "nee, dat wil ik niet. Hier heb ik nu geen zin in. Misschien later".
Dat voelt voor jou als een hele hoge drempel, want je hebt ergens het gevoel of de overtuiging dat jij alles moet overhebben voor die ander, alles moet doen voor die ander en geen nee mag zeggen. Om maar te zorgen dat die ander niet weggaat, je niet verlaat. En dat is super vermoeiend en zo ontzettend niet nodig. Maar dat zijn dus de zes tekenen van verlatingsangst.
Typische gedachten bij verlatingsangst
Er zijn ook typische gedachten die bij verlatingsangst horen. Dus laten we daar ook een paar van langs gaan.
Heel vaak hebben die te maken met wat als vragen:
- "Als dit gebeurt, gaat hij of zij me dan verlaten?"
- "Wat als hij iemand tegenkomt die leuker is?"
- "Wat als hij het gezelliger heeft met met iemand anders?"
- "Wat als hij er uiteindelijk toch achter komt dat hij me niet leuk vindt?"
- "Wat als hij, hij of zij, ineens wakker wordt en zich beseft dat ik dat ik het toch niet ben?"
- "Wat als hij niet gelukkig is met mij?"
- "Wat als zijn ouders me niet accepteren?"
- "Wat als zijn vrienden me stom vinden?"
Het is sowieso een heel duidelijk teken van angst denken als een zin begint met "wat als?". Het speelt zich altijd af in de toekomst waar je geen invloed over hebt en geen controle over hebt. En dat is voor je angstbrein heel vervelend. Die wil het liefst controle over alles, over niet alleen nu, maar voor.
Dus "wat als?"-vragen zijn heel duidelijk een teken van angst. En als het gaat om verlatingsangst, dan hebben die heel vaak te maken met
"Wat als er iets gebeurt waardoor diegene weggaat, waardoor diegene een keuze maakt waar ik geen controle over heb".
Dat voelt heel eng voor je angstbrein.
Lichamelijke signalen van verlatingsangst
En dan zijn er ook nog lichamelijke signalen als je verlatingsangst aanstaat. Dit is iets waar ik ook niet heel veel over heb gehoord als het aankomt op verlatingsangst, maar je lichaam heeft verschillende manieren om om te gaan met angst.
Je autonome zenuwstelsel regelt eigenlijk alle processen in je lichaam onbewust dus je bloeddruk, je hartslag, je energieniveau. En dat doet het dus ook met het verwerken van bedreigingen. En je lichaam kan daar op verschillende manieren mee omgaan en het uit zich ook verschillend bij verlatingsangst en bij bindingsangst en bij de derde vorm waar we het ook zo over gaan hebben.
Verlatingsangst kan een actieve vorm van angst zijn
En wat je bij verlatingsangst vaak ziet is en dit is niet altijd, maar wat je vaak ziet is dat het een hele actieve vorm van angst is. Dus op het moment dat jij een bedreiging ziet, dat je angstbrein een bedreiging ziet: die ander trekt weg, of die ander heeft contacten of interesse in iemand anders, dan gaat er iets aan bij jou en dat is een hele actieve vorm van angst.
Wat ik daarmee bedoel is dat je echt een stress respons voelt en dat je het gevoel hebt:
"Er moet nu iets gebeuren. Ik moet nu iets doen, ik moet nu iets oplossen. Ik moet nu iets doen om die ander weer dichter bij me te krijgen, om die bevestiging te krijgen dat alles goed zit".
Dus wat je zal merken is bijvoorbeeld dat je heel hoog gaat ademhalen, dat je een heel onrustig gevoel hebt in je lichaam. Een soort heel gespannen gevoel en eigenlijk een soort van stress dat je lichaam onder spanning staat. Onrust en energie, dat is dat: "Je moet nu nu iets doen". Je hebt moeite om ergens anders aan te denken dan hoe je je partner weer dichter bij je kunt krijgen en kunt zorgen dat jullie weer in die verbinding staan of analyseren waarom hij of zij wegtrok, zodat je dit voor altijd kunt voorkomen voor de volgende keer.
En het kan zijn dat je een soort knoop midden in je borstkas voelt ter hoogte van je van je hartcentrum. Maar je fysieke hart zit een klein beetje links in je borstkas, maar je hartcentrum zit in het midden en soms voel je daar een knoop. En dan is er een soort van sense of doom. Alsof er iets heel ergs gaat gebeuren. En je weet niet precies wat je weet. Niet precies waar de dreiging is en wat je daarmee moet doen. En dat is echt gek makend voor je angstbrein, waardoor je dus weer die hele actieve, angstige energie krijgt dat je nu iets moet doen en nu iets moet oplossen.
Verlatingsangst crash
En dat kan zich uiten in een verlatingsangst crash. En dat betekent dat je eigenlijk al deze symptomen hebt, deze lichamelijke signalen, maar dan echt in hele extreme mate. Dus dat betekent dat je gewoon echt oprecht niks anders kunt doen dan denken aan je partner en waarom diegene wegtrok en hoe die weer dichterbij moet komen en hoe oneerlijk het is dat dit gebeurt.
En je bent alleen maar daarmee bezig en je hebt het gevoel dat je eigenlijk niks anders kunt doen. Je kan zelfs het gevoel hebben alsof een deel van je ziel wordt weggetrokken als die ander wegtrekt, niet blij met je en zelfs boos op je is alsof jij niet meer bestaat of niet meer mag bestaan totdat die ander weer blij met je is. Dus dan leg je eigenlijk je hele sense of self, je hele zelf beeld, leg je bij iemand anders neer.
Dit kan je heel erg voelen in die verlatingsangst crash. Dus als je echt, als het echt op zijn maximaal wordt getriggerd. Misschien herken je dat, misschien herken je dat ten dele. Dat heeft zeker niet iedereen op een moment als je als je verlatingsangst aangaat. Maar het kan er wel mee te maken hebben.
En dan voelt het echt een beetje als een paniekaanval. En een paniekaanval kan zelfs voelen alsof je alsof je doodgaat omdat je angstbrein daar ook oprecht bang voor is, voor je angstbrein voelt verlaten worden eigenlijk hetzelfde als doodgaan op een bepaalde manier. Dat heeft heel veel te maken met waar dit vandaan komt. Dus laten we dan ook meteen even duiken in hoe ontstaat verlatingsangst?
Verlatingsangst komt voort uit hechtingsstijlen
Zowel verlatingsangst als bindingsangst als de derde vorm, die nu wel heel spannend wordt he, komen uit hechtingsstijlen. En hechtingsstijlen zijn eigenlijk de manier waarop jij met jouw eerste verzorger een band hebt opgebouwd, een emotionele band. Heel vaak zijn dat je ouders. Of is dat in ieder geval één ouder die ontstaat door dat je ouder, warm en toegankelijk ingaat op jouw fysieke en emotionele behoeften. Op een consistente, voorspelbare manier, want dat is wat we zo ontzettend nodig hebben als kindje.
Omdat als je ouder weggaat, als je ouder je verlaat, dan is dat een daadwerkelijke doodsangst, want we zijn totdat we, nou noem het maar, zeven zijn, zijn we echt niet in staat om voor onszelf te zorgen en op je zevende natuurlijk ook nog niet. Dus we zijn eigenlijk nog heel lang echt afhankelijk van onze ouders en het wordt steeds een klein beetje minder.
Maar zeker in die eerste zeven jaar zijn we ontzettend afhankelijk van onze ouders. En in die eerste zeven jaar ontstaat dus ook heel duidelijk je hechtingsstijl.
En als je dus een ouder hebt gehad die niet warm en toegankelijk inging op je emotionele en fysieke behoeften op een consistente en voorspelbare manier, dan kan het zijn dat je een minder veilig of onveilige hechting hebt. En ook dit is nooit zwart wit. Het is nooit van "je hebt echt honderd procent één hechtingsstijl". Misschien heb je ooit wel gehoord van hechtingsstijlen, het zijn er vier.
Je hebt altijd wel een beetje, dus je bent ook altijd wel een beetje, de meesten zijn ook wel een beetje veilig gehecht. Maar het kan zijn dat je een dominant onveilige hechting snel hebt. Dus dat je vooral een bepaalde hechting hebt.
Verlatingsangst uit een angstige hechtingsstijl; 2 vormen
En de hechtingsstijl die heel erg samenhangt met verlatingsangst is een angstige hechtingsstijl, wat betekent dat je ouder of een van je ouders. Het kan twee dingen betekenen.
Verlatingsangst door een inconsistente ouder
De eerste is dat één van je ouders wel warm en toegankelijk was en absoluut in kon gaan op je fysieke en emotionele behoeften. En die tweede is ook wel echt heel erg belangrijk. Het is niet alleen maar fysieke behoeften. Maar dat was inconsistent. Het was niet consistent, het was niet altijd.
En als kind heb je die consistentie zo ontzettend nodig, want anders weet je niet zeker of er in wordt gegaan op wat jij nodig hebt. Waardoor dus weer die, die doodsangst eigenlijk komt. Wat heel dramatisch klinkt. Maar de wereld van een kind en het brein van een kind werkt echt heel anders dan het brein van een volwassene. Het voelt daadwerkelijk als doodsangst. Dat is dus ook wat je voelt op het moment dat je verlatingsangst aangaat. Dus je had een ouder die wel warm en toegankelijk was en in kon gaan op je behoeften, maar dat echt niet consistent. De ene keer wel, de andere keer niet. De ene keer hadden ze er wel ruimte voor, de andere keer niet. En er was gewoon geen geen voorspelbaarheid in te krijgen.
En dan moet ik erbij zeggen het is niemand is een soort super super human waarbij je altijd honderd procent ruimte hebt voor je kind en dat is ook niet nodig. Maar de ene ouder is wel een stuk inconsistente dan de andere ouder.
Verlatingsangst door een afstandelijke, emotioneel onbereikbare ouder
De andere manier waarop een angstig hechtingsstijl kan ontstaan, is juist eigenlijk door de andere kant. Namelijk een ouder die best wel afstandelijk was en emotioneel onbereikbaar, waardoor je heel hard gaat werken om toch die ouder naar je toe te trekken of dichterbij te krijgen. En dat is wat je dan eigenlijk doet met de angstige hechtingsstijl vanuit die verlatingsangst. Je werkt heel erg hard om die ander dichtbij te houden, om te bewijzen om te laten zien dat je het waard bent, dat je genoeg bent.
En dat ben je, dat ben je absoluut, zelfs als je het niet gelooft, ben je dat nu al. Maar het gaat om wat je gelooft, want dat is dat is wat je ervaart. En op het moment dat je dus gelooft dat je heel hard moet werken om iemand bij je te houden, dan is dat wat je gaat doen.
En dan voel je dus heel eng als iemand wegtrekt. En je bent ook heel bang dat het jouw schuld is, want ook dat is wat kinderen doen. Het is zo belangrijk voor kinderen dat ouders veilig zijn, dat het makkelijker en beter is voor een kind, veiliger is voor een kind, om te geloven dat alles jouw schuld is dan te denken "oh maar mijn ouder is gewoon inconsistent of heeft soms een moeilijke dag of heeft gewoon last van mood swings". Dat is onveiliger dan denken: "dat ligt aan mij. En als ik me aanpast, dan word ik wel voorzien in al mijn behoeften".
Nogmaals, het voorzien in die behoefte is echt een levensbehoefte voor een kind. En dat is dus zowel met fysiek als emotioneel. Vroeger dachten we dat het alleen met fysiek was en dat is niet zo. Emotionele behoeften zijn net zo belangrijk als fysieke behoeften in. Ook het daadwerkelijk fysiek overleven is heel bizar. Het zou ik nog een uur over kunnen praten. Misschien doe ik dat in een ander filmpje.
Maar het is logisch. Het is logisch dat die doodsangst omhoog komt op het moment dat je weet dat je fysiek voor jezelf kunt zorgen, maar de ander emotioneel wegtrekt.
Dus dat is waar het vandaan komt of waar het vandaan kan komen. Het is absoluut te helen, ga ik ze ook nog eventjes in. Maar ik wil ook nog heel even het verschil vertellen tussen de verlatingsangst, bindingsangst en die geheimzinnige derde vormt.
Wat als je jezelf niet helemaal in verlatingsangst herkent?
Want verlatingsangst en bindingsangst is waar we het heel veel over hebben, wat je heel veel hoort. En het kan zijn dat jij, net als ik, je niet helemaal herkende in verlatingsangst, wel kleine aspecten, en ook niet helemaal in bindingsangst, misschien ook een paar aspecten.
En dan is het zo fijn en waardevol om te weten dat er een derde vorm is die niet echt een naam heeft. Ik heb nog nergens een naam gevonden en ik noem het verbindingsangst.
Verbindingsangst
Want wat dat inhoudt is dat je wel in een relatie zit of wil zitten, dat je daar geen moeite mee hebt, zoals iemand met bindingsangst dat bijvoorbeeld wel heel erg kan hebben. Die kan het echt moeilijk om überhaupt een relatie aan te gaan, laat staan als die ook maar een klein beetje serieus wordt. Maar dat doe je op zich en dat vind je ook oké.
Maar je vindt je overgeven aan de relatie heel erg moeilijk en soms ben je je daar niet helemaal bewust van. Want wat er gebeurt op het moment dat je verbindingsangst hebt, is dat je heel erg gaat twijfelen aan je gevoel voor de ander. En dat gebeurt eigenlijk juist in hele veilige, fijne, stabiele, goede relaties waar een ontzettend potentieel inzit voor een hele lange en gelukkige relatie.
Maar het gekke van verbindingsangst en de richting die eronder zit, is dat het echt aspecten heeft van allebei. Dus je kan ook heel erg merken dat je aan het flipfloppen bent tussen verlatingsangst en bindingsangst. Je kan dus het ene moment volledig afgesloten zijn, helemaal niks voelen, eigenlijk even niks met die ander te maken willen hebben. Je kan zelfs afkeer voelen, wat een meer bij bindingsangst zou kunnen horen en de vermijdende hechtingsstijl die daarmee te maken heeft.
En het kan ook zijn, zeker als je je hechting gaat helen, dat je heel veel verlatingsangst gaat voelen en dat je super bang bent dat die ander weggaat of of doodgaat of dat je die ander niet meer hebt. Want de twijfel die je hebt en het twijfelen aan je gevoel en het gevoel afsluiten is bij verbindingsangst heel erg een beschermingsmechanisme om niet verlaten te worden, om geen pijn gedaan te worden.
Maar weet in ieder geval dat er dus nog een derde vorm is. En dat als je hier maar een klein beetje herkent in verlatingsangst en misschien ook maar een klein beetje herkent in bindingsangst, dat het heel goed kan zijn dat je je honderd procent herkent in verbindingsangst.
Hoe overkom je verlatingsangst?
Dus hoe kun je verlatingsangst overwinnen? Het is absoluut te overwinnen. Het heeft heel veel te maken met je hechtingsstijl helen met de angsten eronder helen. En die zitten heel erg in je lichaam. En ze voelen dus ook heel lichamelijk.
Als je ooit zo'n verlatingsangst crash hebt gehad, als je echt merkt dat die verlatingsangst aanstaat, dan weetje ook:
"Ik kan rationeel zeggen tegen mezelf wat ik wil, maar het werkt niet. Ik kan mezelf gewoon niet geruststellen"
Je hele lichaam is gewoon gericht op paniek en dus eigenlijk doodsangst.
Verlatingsangst en controle
En daarom is het zo ontzettend belangrijk om bij je gevoel te komen en om dat te helen. En wat heel vaak gebeurt in praattherapie waar ik absoluut voor ben, het is ook echt heel waardevol om te beseffen en te weten waar het vandaan komt. Maar wat er vaak gebeurt is dat het bij praten blijft en dat je dus niet in die laag komt waar het eigenlijk zit, namelijk in je lichaam, die absolute lichamelijke reactie van het autonome zenuwstelsel wat gewoon echt helemaal aangaat en helemaal in paniek is.
Dus waar het bij verlatingsangst heel vaak om gaat, is dat je het heel eng vindt om de controle los te laten. Je moet en je zal zeker weten dat het goed zit tussen jullie en dat die ander weer bij je, emotioneel bij je terugkomt en dat jullie weer in verbinding gaan. Want het voelt wanneer je de controle loslaat voelt het voor je alsof die ander sowieso weggaat. Alsof het sowieso gaat gebeuren.
En dat is een heel angstig gevoel. En dat is echt iets wat je op lichamelijk niveau los kan laten en misschien wel moet laten om niet meer zo elke keer die trigger te hebben.
Dus zolang je het moeilijk vindt om die controle los te laten en je zo bang daarvoor bent, zal je merken dat je je zelf ook zal gaan saboteren als je probeert te helen, als je hier overheen probeert te komen. Want die controle is voor je gevoel, voor je angstbrein de enige manier waarop het nog goed kan komen.
Maar je hebt misschien al gemerkt dat dat niet per se werkt, dat het niet per se helpt, want elke keer doe je dezelfde dingen en elke keer ben je toch in paniek en werkt het toch niet heel goed.
Verlatingsangst loslaten met EFT
Dus de onderliggende dingen loslaten en hoe je dat kunt doen is met EFT. Er zijn ondertussen gelukkig een heleboel verschillende manieren. Maar wat mij heeft geholpen, heel erg heeft geholpen, en ook honderden meiden en jongens die ik hiermee heb geholpen is EFT. En dat is de Emotional Freedom Technique.
Het is tappen en misschien heb je er al wel eens van gehoord en misschien niet. Zo niet, dan is het een hele gekke methode.
Hier is het filmpje over "Wat is EFT en hoe ziet het eruit?". Dan doe ik het al helemaal voor. Dan weet je hoe het eruitziet en wat het is.
Maar wat het kan doen is dus deze onderliggende dingen loslaten en de angsten loslaten. De triggers loslaten waardoor je zal merken dat het steeds minder heftig wordt, waardoor het veilig voor je voelt om in een relatie te zijn en niet zo hard te werken en niet zo te presteren om die ander bij je te houden. Want dat hoeft niet.
Je bent alle liefde waard
Je bent echt zo ontzettend alle liefde al waard, nu precies zoals je bent. Dus dat hele harde werken is gewoon echt heel erg vermoeiend. Waarbij je vaak ook totaal voorbijgaat aan jezelf, helemaal niet toekomt aan je eigen behoeften en aan je eigen grenzen, terwijl dat zo belangrijk is in een gezonde relatie die heel voldoening gevend is.
En dat mag je. Dat ben je waard. Dat verdien je zelfs gewoon.
Je weet nu wat de tekenen zijn van verlatingsangst, wat de lichamelijke signalen zijn die komen kijken bij verlatingsangst, wat de gedachten zijn die bij verlatingsangst horen en je weet waar verlatingsangst vandaan komt. Je weet ook dat als je misschien een klein beetje herkent in verlatingsangst, dat er ook nog andere vormen zijn. En je weet ook hoe je het kunt overwinnen.
Dus ik hoop echt dat deze blog je heel veel meer helderheid heeft gegeven over verlatingsangst en hoe je verlatingsangst herkent in relaties.
En dat je in ieder geval weet dat je hier absoluut ook weer uit kunt komen. En mega kunt genieten van een hele mooie relaties met heel veel liefde.
Liefs,
Paulien
One Response
Melina
Dank u voor de blog. Heel verstaan en herkenbaar. Ik hoop het op een dag onder controle te hebben en te houden. Zodat ik ook een gelukkige relatie kan ervaren en behouden. Weet nu ook dat ik ermee aan de slag moet..